Seyyah gözüyle Ankara

Ahmet Tezcan/Gel de yazma

 

Eski İngiltere Büyükelçisi Ankara’nın yeşilliklerini öve öve bitirememiş,

Falih Rıfkı’ya bağlarından, bahçelerinden bahsediyor.

Bugünü görseydi diyorum dilini yutardı her halde şaşkınlıktan..

Fransız coğrafyacı George Perrot, 1800 lerde Ankara’ya gelmiş. Ermeni,

Rum, Yahudi, Fransız ve İtalyan azınlıklardan, onların mezarlıklarından söz

ediyor. Zamanın zengin kesimi de şehrin güney doğusunda; süslü binalarda

otururlarmış. Bugünkü Gaziosmanpaşa tarafları oluyor..

Bir şey değişmemiş demek ki?!

Türkler’in de çoklukla Kale semtinde oturduklarını söylüyor Perrot..

Günümüzün gözde semti Çankaya’dan “Çengi Kayası” diye bahsediliyor.

Çankaya adı buradan gelmiş olmalı, “Çengi” ve “kaya” kelimeleri

birleştirilmiş.

Atatürk, Reisicumhur Köşkünü yaptırıp yerleşince Cumhuriyet eliti de

çevresine toplanmış.

****

İstanbul’daki Alman Hastanesinin ilk Başhekimi Dr. Mordmann da 19.

asrın sonlarında Ankara’yı ziyaret eden yabancılardan..

Kent insanlarının çalışkan olduklarından bahsediyor Dr. Mordmann, yün,

yapağı, tiftik üzerine bir uğraş.

Birkaç yabancı dışında Türk hekim yokmuş o zamanlar Ankara’da. Dr.

Mordmann, Ankara’nın hekimleri olarak; Palermolu Leonardi, Yunanlı Rigas,

Udimeli Bartalomeo Malfatti ve Fransız Duclos gibi birkaç isim sayıyor.

Tournefort ve Texier isimli seyyahlar, -ne için gelip dolaşmışlarsa-

Ankara’da sanayileşme adına hiçbir şeye rastlamadıklarını anlatmışlar.

19 yüzyılın başlarında Ankara’da Levant Company İngilizlerin ve East

İndia Company adlı Hintli şirketler faaliyet göstermiş, şirket çalışanları, refah

adına bir şey bulamadıklarını not düşmüşler hatıralarında..

****

Bunları ben Nejat Akgün’ün, “Burası Ankara” adlı kitabından öğrendim,

ilginç bilgiler var.

Anladığım kadarıyla 19 ncu yüzyıl Ankara için iyi bir zaman değil.

Gerçekten Ankara’nın geçmişte çok kötü dönemleri olmuş, toplumsal

hayatı gezginlerin hatıralarından öğreniyoruz, bilgiler sınırlı..

Çeteler de sadece bugüne mahsus değil, Anadolu’daki ayaklanmalardan

Ankara çok çekmiş..

Ancak, bugünkülerle kıyaslandığında yakıp yıkan, insanları haraca

bağlayan, baskınlar yapan o günün çeteleri eminim mumla aranır.

Bilmem yanılıyor muyum?!..

Devamı...

Unutulan Ankara

Gel de yazma

Elime bir kitap geçti, Ankaralıların, Ankara’da yaşayanların tam da

Ramazan’da okuyacakları bir kitap:

“Unutulan Şehir Ankara”

Yazarı Abdülkerim Erdoğan, Ankara sevdalısı bir meslektaşımız..

Kendisi de Ankaralı olan Erdoğan, Ankara’ya ve Türkiye’nin manevi

coğrafyasına kafa yormuş, Vakıflar’da da önemli hizmetleri olmuş bir yazar.

“Ankara Kitapları” başlığıyla yazdığım yazıların birinde bu eserden ve

yazarından bir nebze bahsettiğimi hatırlıyorum.

Erdoğan “doğduğum ve doyduğum şehir” diyerek başlıyor sözlerine,

yalnız bu şehri tanımlarken bu kadarıyla değil, Ankara ile çok şeyi paylaştığını

anlatıyor.

****

Yazar bugünlere gelirken Başkentin tarih içinde yaşadığı süreci duygu dolu

sözlerle dile getirmiş. Haçlıların yağmalarından sultanların taht kavgalarına

göndermeler yaparak bir bakıma Müslüman Oğuz boylarının Ankara’da giriştiği

mücadeleyi ortaya koymuş.

Cumhuriyet kurulurken bütün varlıklarıyla içinde yer alan Ankaralıların

kefen paralarına varıncaya kadar istiklal mücadelesi uğruna

harcadıklarını dile getiren Erdoğan, yönetimde yer alan bazı kişilerin keyfi

uygulamalarına değinmeden de geçmemiş.

Kültür mirasının yağmalandığını, abide şahsiyetlerin merkadlerine bile

saygısızlık yapıldığını ve geçmişe ait değerlerin imha edildiğini dile getiren

Abdülkerim Erdoğan, her biri bir sanat abidesi eserlerin korunmasında vatandaşın

görev üslenmesini istiyor.

****

‘Unutulan Şehir Ankara’ da Seyyid Hüseyin Gazi’den başlayarak; türbeler,

tekkeler, tarihi ve manevi şahsiyetlerle kurdukları eserler, bunlara dair yazılıp

söylenenler “hap” haline getirmiş adeta, yer yer resimlerle de anlatım

güçlendirilmiş.

Ankara Kalesi hakkında pek çok yazı kaleme alınmıştır mesela, ama

Melamî tarikatı şeyhi Hüsamettin Ankaravî’nin kaleye hapsedilme hikâyesini

ben buradan öğrendim.

Şeyh Efendi Haymana Kutluhan’da bir cami inşasını müridleri ve gönüllü

bazı sipahi askerlerle yürütürken İstanbul’a bir haber uçurulur, denir ki;

Şeyh Efendi müridleri ve bir grup askerle birlikte “bir fesada mübaşeret

eylemek üzeredir haberiniz ola..”

Derhal tutuklanır ve Ankara Kalesine hapsedilir.

İlginç olan şu:

Şeyh Efendi mahpus bulunduğu kaledeki görevlilere “Bizi yarın defnedin”

der, ertesi sabah da hücresinde vücudu yıkanmış ve kefeni sarı hurma lifi ile

sarılmış halde defne hazır halde bulunur.

Unutulan Ankara işte böyle menkıbelerle zenginleştirilmiş. Ankara’nın

manevi çehresini anlatıyor bir bakıma.. Ramazan’ın manevi atmosferinde su gibi

gider.

Devamı...